ព្រះរាជបូជនីយកិច្ចទាមទារឯករាជ្យរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ
ព្រះករុណា ព្រះបាទ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ វរ្ម័ន ស្វយ័តភាព ផ្នែក យោធា យ៉ាងតិច ៣ ឆ្នាំ ដើម្បីទាមទាឯករាជ្យពី សាធារណរដ្ឋ បារាំង ត្រូវបាន ប្រគល់ឱ្យ កម្ពុជា ដោយមាន ការទាមទារ មួយ របស់ ព្រះរាជា ដែល បាន ធ្វើឡើង នៅ ឆ្នាំ ១៩៤៩ សម្រាប់ ខេត្តសៀមរាប និង ខេត្តកំពង់ធំ និង នៅ ឆ្នាំ ១៩៥២ សម្រាប់ ខេត្តបាត់ដំបង ។
ភ្នំពេញ: ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះខួបទី ៥៧ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩វិច្ឆិកា ខាងមុខនេះ យើងសូមចុះផ្សាយអត្ថបទស្តីពីប្រវត្តិសង្ខេប នៃព្រះរាជបូជនីយកិច្ចទាមទារឯករាជ្យរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដូចខាងក្រោមៈ
នៅក្នុងព្រះរាជបេសកកម្ម ដើម្បីជាតិមាតុភូមិ និងប្រជារាស្ត្រខ្មែរ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ទ្រង់បានលះបង់ព្រះកាយពល និងព្រះបញ្ញាញាណយ៉ាងក្លៀវក្លាបំផុត ធ្វើការតស៊ូក្នុងក្របខ័ណ្ឌ នៃព្រះរាជបូជនីយកិច្ច ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យនៅកម្ពុជា ឱ្យរួចចាកផុតពីអាណានិគមបារាំង ។
១) តាមសន្ធិសញ្ញាចុះថ្ងៃទី០៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៤៩ បារាំងបានទទួលស្គាល់តាមផ្លូវច្បាប់នូវឯករាជ្យរបស់ព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជា ។
២) ជាគោលការណ៍តាមផ្លូវច្បាប់ឯករាជ្យនេះ យើងទទួលបានមែន ប៉ុន្តែចំពោះការអនុវត្តន៍ជាក់ស្តែង ឯករាជ្យនេះ នៅខ្វះវិស័យជាច្រើនទៀត ដូចជា អធិបតេយ្យខាងយុត្តិធម៌ ប៉ូលិស អំណាចបញ្ជាការយោធា ការទូត ការប្តូរ និងការឱ្យចាយធនប័ត្រ ដើម្បីឱ្យមានឯករាជ្យទាំងស្រុង ។
៣) តាមសេចក្តីប្រកាសថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥២ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានសន្យាយ៉ាងឱឡារិកចំពោះប្រជារាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គថា “ព្រះអង្គនឹងដណ្តើមយកឯករាជ្យទាំងស្រុងនេះ ដើម្បីមាតុភូមិក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំ យ៉ាងយូរបំផុត” ។
៤) នៅថ្ងៃទី០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានស្តេចយាងចាកចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្ពោះទៅកាន់ប្រទេសបារាំង ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា ជាមួយប្រមុខរដ្ឋបារាំង ។
៥) នៅដឺឡាណាពូលថ្ងៃទី០៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានផ្ញើព្រះរាជសារលិខិតមួយច្បាប់ជូនចំពោះលោក វាំងសង់ អូរីយ៉ូល ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋបារាំង ដើម្បីរៀបរាប់បង្ហាញឱ្យប្រធានាធិបតី នៃសាធារណរដ្ឋបារាំង ដឹងពីភាពចាំបាច់ សំដៅធ្វើឱ្យបារាំង ពង្រីកក្របខ័ណ្ឌឯករាជ្យខ្មែរ ។
ភ្ជាប់នឹងព្រះរាជសារលិខិតនេះ មានការសិក្សាគ្រប់គ្រាន់ដោយទឡ្ហីករណ៍សំអាងបញ្ជាក់ អំពីការ ទាមទាររបស់សម្តេចនិងការផ្តល់យោបល់ពីបែប នៃការផ្ទេរអំណាចជាយថាហេតុ ។
នៅដឺឡាណាពូល ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៣ បន្ទាប់មកនៅហ្វុងតែនណាប្លូ ថ្ងៃទី០៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានសរសេរព្រះរាជសារលិខិតចំនួន ០២ ច្បាប់បន្តទៀត ផ្ញើជូនលោកវាំងសង់ អូរីយ៉ូល និងរដ្ឋាភិបាលបារាំង ដើម្បីបំពេញបន្ថែមលើទស្សនៈរបស់ព្រះអង្គដែលទាក់ទងទៅនឹងឯករាជ្យ ខ្មែរ និងដើម្បីស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបារាំង ប្រញាប់ប្រញាល់ដោះស្រាយបញ្ហានេះ ។
៦) នៅចំពោះមុខការលាក់លៀមរបស់រដ្ឋាភិបាលបារាំង ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានយាងចាកចេញពីប្រទេសបារាំង នៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥៣ ឆ្ពោះទៅកាន់ប្រទេស កាណាដា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនៅទីនោះ ព្រះអង្គបានធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនា ដើម្បីឯករាជ្យរបស់ប្រទេសព្រះអង្គ ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ត្រូវបានចុះផ្សាយ ដោយកាសែតដ៏ធំ “ញីវយ៉កថែម” នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥៣ លាន់ឮខ្ទរខ្ទារពេញពិភពលោកទាំងមូល ហើយបានបង្ខំឱ្យរដ្ឋាភិបាលបារាំង ទទួលយល់ព្រមធ្វើការចរចាជាមួយតំណាងផ្ទាល់របស់ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ។ តំណាងនេះ គឺឯកឧត្តម ប៉ែន នុត ដោយមានការចូលរួមពីឯកឧត្តម សម សារី ផង ។
៧) ការចរចានៅប៉ារីស បានឈានទៅដល់សំណើមួយដែលធ្វើឡើង ដោយមានប្រទេសបារាំងយល់ព្រមផ្តល់សម្បទានដ៏សំខាន់ខ្លះដល់កម្ពុជា ។
នៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣ ឯកឧត្តម ប៉ែន នុត បានអញ្ជើញវិលត្រឡប់មកកាន់កម្ពុជាវិញ ដើម្បីទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រអំពីលទ្ធផលដែលទទួលបាននៅប៉ារីស ។
ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានយាងមកកាន់រាជធានីភ្នំពេញវិញ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣ ដើម្បីជួបជាមួយសហសេវិក និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គ ។
៨) ចំពោះប្រជារាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គ ដែលបានថ្វាយព្រះកិត្តិយស ចំពោះព្រះអង្គ ជាអ្នកទទួលជ័យជំនះ និងជាវីរបុរសនោះ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ទ្រង់បានសន្យាយ៉ាងមហោឡារិក នៅក្នុងព្រះសុន្ទរកថាមួយដែលទ្រង់បានថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣ ពីព្រះទីនាំងចន្ទឆាយាថា “ព្រះអង្គនឹងបូជាជីវិតដើម្បីដណ្តើមយកឯករាជ្យឱ្យបាន ១០០ ភាគរយ” ។
៩) នៅថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ទ្រង់បានភៀសព្រះអង្គទៅប្រទេសថៃ ក្រោយពីមានសេចក្តីប្រកាសមួយ ដែលទាក់ទាញពិភពលោក ស្តីពីការ មិនពេញចិត្តនឹងបំណងប្រាថ្នាស្របច្បាប់របស់ប្រជាជាតិខ្មែរ ។ ការមិនពេញចិត្តនេះ អាចនាំមកនូវផលវិបាកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ទាំងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និងពិភពលោកទាំងមូល ។
១០) ក្រោយពីបានដឹងថា គ្រប់ប្រជាជាតិ មានការយោគយល់ចំពោះការទាមទារឯករាជ្យ និងចំពោះព្រឹត្តិការណ៍នៅប្រទេសកម្ពុជា ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន បានយាងត្រឡប់មកមាតុភូមិរបស់ព្រះអង្គវិញ ហើយយាងទៅគង់នៅតំបន់ស្វ័យតមួយ ដែលរួមមានខេត្តសៀមរាប បាត់ដំបង និងកំពង់ធំ ។
ស្វយ័តភាពផ្នែកយោធានៃខេត្តទាំងនេះ ត្រូវបានប្រគល់ឱ្យកម្ពុជា ដោយមានការទាមទារមួយ របស់ព្រះរាជាដែលបានធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ១៩៤៩ សម្រាប់ខេត្តសៀមរាប និងខេត្តកំពង់ធំ និងនៅឆ្នាំ១៩៥២ សម្រាប់ខេត្តបាត់ដំបង ។
ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ទ្រង់បានប្រកាសថា ព្រះអង្គនឹងយាងចូល រាជធានីវិញ នៅពេលណាដែលបារាំងព្រមផ្ទេរមកឱ្យកម្ពុជាវិញ នូវកេតនភ័ណ្ឌចុងក្រោយនៃឯករាជ្យរបស់ខ្លួន ។
ដើម្បីគាំពារនូវព្រះរាជបូជនីយកិច្ចនេះ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ទ្រង់បានបង្កើតកងកម្លាំងជីវពល និងនារីក្លាហាន ដែលក្រោយមកមានតួនាទីយ៉ាងធំធេង ។
ឯកឧត្តម ប៉ែន នុត នាយករដ្ឋមន្ត្រី ទទួលបន្ទុករ៉ាប់រងការពារតំបន់ស្វយ័តរបស់ព្រះរាជា ។
១១) ការចរចាដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានការណែនាំពីព្រះរាជា និងក្រោមការដឹកនាំរបស់ឯកឧត្តម ប៉ែន នុត បានសម្រេចដោយជោគជ័យទាំងស្រុង ។
នៅថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥៣ មានការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទេរអំណាចតុលាការ និងមានការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទេរសមត្ថកិច្ចរបស់ប៉ូលិស ។ នៅចុងបញ្ចប់ថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៣ មានការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង ស្តីពីអធិបតេយ្យខាងយោធារបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ នៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
ជាមួយគ្នានេះ អធិបតេយ្យទាំងមូលលើផ្នែកការទូត ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការប្តូរលិខិតរវាង រដ្ឋាភិបាលបារាំង និងរាជរដ្ឋាភិបាល (ចម្លើយរបស់រដ្ឋាភិបាលបារាំង ចំពោះកំណត់មួយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល នៅថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៣ ដែលប្រគល់ដោយអគ្គស្នងការ របស់សាធារណរដ្ឋបារាំងលេខ ៣៩៣ អ៊ែរ ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៣ លិខិតទទួល និងភាពត្រឹមត្រូវលើការអនុវត្តន៍កិច្ចព្រមព្រៀង មានចែងក្នុងកំណត់មួយសម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលប្រគល់ជូនអគ្គស្នងការ នៃសាធារណរដ្ឋបារាំង នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៣ ក្រោមលេខ ៦៧ ប៉េ សេ អឹម អែស អឹម) ។
១២) នៅថ្ងៃទី០៨ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ស្តេចបានយាងចូលមកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញវិញ ។ លើចម្ងាយផ្លូវ ៣០០ គីឡូម៉ែត្រ ដែលព្រះអង្គធ្វើដំណើរ ប្រជារាស្ត្រខ្មែរក្នុងក្តីរំជួលចិត្ត បានធ្វើឱ្យព្រះអង្គទទួលបាននូវជោគជ័យមួយដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ។
នៅថ្ងៃទី០៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ គឺ៨ខែ មុនសន្និសីទក្រុងហ្សឺណែវ មានធ្វើពិធីមួយនៅមុខព្រះបរមរាជវាំងដែលឧទ្ទិសចំពោះការដកថយ នៃអំណាចរបស់បារាំងពីប្រទេសកម្ពុជា ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ ឡង់ ក្លាត បានប្រគល់យ៉ាងមហោឡារិក នូវអំណាចបញ្ជាការរបស់ខ្លួនថ្វាយព្រះរាជា ។
កងទ័ពនិងអគ្គសេនាធិការរបស់បារាំង បានដកថយពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ ឯករាជ្យរបស់ខ្មែរ បានក្លាយទៅជាឯករាជ្យអចិន្ត្រៃយ៍ និងទាំងស្រុង ។ វិបត្តិរវាងខ្មែរ និងបារាំងត្រូវបានបញ្ចប់ ។
ពពកខ្មៅចុងក្រោយដែលបិទបាំងមិត្តភាពខ្មែរ-បារាំង បានរលាយសាបសូន្យទាំងស្រុង បន្ទាប់ពីការទទួលស្គាល់ទាំងស្រុងពីប្រទេសបារាំង នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៥៤ លើអធិបតេយ្យទាំងមូលរបស់កម្ពុជា លើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ។
គណៈប្រតិភូខ្មែរដែលបញ្ជូនទៅក្រុងប៉ារីសដោយព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ដើម្បីស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបារាំងទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ គឺត្រូវដឹកនាំដោយឯកឧត្តម ចាន់ ណាក បន្ទាប់ពីឯកឧត្តមបានទទួលមរណៈភាពនៅទីក្រុងប៉ារីសនោះ គណៈប្រតិភូខ្មែរ ត្រូវដឹកនាំដោយឯកឧត្តម ញឹក ជូឡុង និងនៅចុងក្រោយបង្អស់ ដឹកនាំដោយឯកឧត្តម អួ ឈីន ដែលនៅពេលនោះ ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងចូលរួមដោយឯកឧត្តម សឺន សាន ។
១៣) នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៤ ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនៅក្រុងហ្សឺណែវ បានប្រព្រឹត្តទៅដោយរួមបញ្ចូលគូបដិបក្ខ ដែលមានវិវាទនៅឥណ្ឌូចិន ។
នៅសន្និសីទក្រុងហ្សឺណែវ ព្រះមហាក្សត្របានបញ្ជូនគណៈប្រតិភូមួយក្រុម ដឹកនាំដោយឯកឧត្តម ទេព ផន នៅពេលនោះ ជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស (និងមានឯកឧត្តម ញឹក ជូឡុង ឯកឧត្តម សម សារី ឯកឧត្តម នង គឹមនី ឯកឧត្តម សឺន សាន ៘) ដែលក្រោមការណែនាំពីព្រះមហាក្សត្របានដឹងថា សន្និសីទប្រកាសដកទ័ពរបស់ប្រទេសជិតខាងមួយ ចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ ប្រទេសកម្ពុជាចេញពីសន្និសីទហ្សឺណែវនេះ (កក្កដា ១៩៥៤) ដោយគ្មានការខូចខាតអ្វីទាំងអស់ ។ ផ្ទុយពីប្រទេសឡាវ និងវៀតណាម ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អាចចៀសវាងការបែងចែកទឹកដី ។
១៤) ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន យ៉ាងតិច ៣ឆ្នាំ ទើបអាចបំពេញនូវកិច្ចសន្យារបស់ព្រះអង្គចំពោះប្រជារាស្ត្រ ។ ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ បានថ្វាយព្រះឋានៈចំពោះព្រះអង្គថា ជាព្រះបិតាឯករាជ្យជាតិ ហើយតាមសំណូមពររបស់តំណាងរាស្ត្រក្នុងក្របខ័ណ្ឌក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ ជាតិរដ្ឋាភិបាល បានលើកព្រះអង្គជាវីរៈបុរសជាតិ ស្របតាមព្រះមហាកិត្តិយសដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ឧត្តុងឧត្តមរបស់ព្រះអង្គ ៕
